ΜΕΤΟΧΙΑ & ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ Ι.Μ. ΑΔΡΙΑΝΟΥΠΟΛΕΩΣ

Η Αδριανούπολη ως πρώην πρωτεύουσα των Οθωμανών (1361-1453) και κατόπιν η πόλη που είχε τα θερινά ανάκτορα των Σουλτάνων ( στη νησίδα που ακόμα φέρει την ονομασία Seray και έχει υπολείμματα των ανακτόρων) είχε μεγάλη οικ. δραστηριότητα και πλούτο.

Η ελληνορθόδοξη κοινότητα διέθετε πολύ μεγάλη οικονομική δύναμη καθώς ήταν η πολυπληθέστερη, είχε δε σχετική ελευθερία, φυσικά όπως την όριζαν οι Οθωμανοί διοικητές.

Έτσι πολλές μονές ίδρυσαν μετόχια στην πόλη της Αδριανούπολης. έφερναν οστά ή εικόνες για προσκύνηση και μάζευαν ενισχύσεις για τη διατήρηση των μοναστηριών.

Όμως σήμερα δεν υπάρχει κανένα μετόχι, ούτε φυσικά και ελληνορθόδοξος ναός, εκτός των δύο ορθόδοξων ναών (Αγ. Γεωργίου Κιγικίου και Αγ. Κων/νου και Ελένης Κιρισχανέ) που ανήκουν στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως κι έχουν δοθεί, για χρήση, στην βουλγαρική κοινότητα.

Μετά το 1922, όλοι οι υπάρχοντες ελληνορθόδοξοι ναοί κατεδαφίστηκαν.

ΜΕΤΟΧΙΑ

1) Μετόχι της Μονής Μεγίστης Λαύρας (Αγ.Όρους) ήταν ο Ι.Ν. Αγίου Στεφάνου.

2) Μετόχι της Μονής Αγ. Αικατερίνης (του Σινά) ήταν ο Ι.Ν. Αγ. Ιωάννη του Θεολόγου.

3) Μετόχι του Παναγίου Τάφου (Ιεροσολύμων) ήταν ο Ι.Ν. Αγίας Παρασκευής, ο οποίος κάηκε το 1914.

4) Μετόχι της Μονής Κύκκου (Κύπρου),  το οποίο δεν είχε ναό, αλλά μόνο μία μικρή οικία για τους μοναχούς και βρισκόταν δίπλα στο Γυμνάσιο, ενωμένο με την αυλή του.

 5) Μετόχι της Μονής Φιλοθέου (Αγ.Όρους), που επίσης δεν είχε ναό, αλλά μόνο μία μικρή οικία για τους μοναχούς και βρισκόταν στην ενορία του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου (κάηκε το 1914) στη δυτική πλευρά των τειχών.

ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ

Στην Μητρόπολη Αδριανουπόλεως δεν υπήρχαν μοναστήρια, καθώς στην ανατολική Θράκη κυριαρχούσε  η περίφημη κι αρχαιοτάτη μοναστική πολιτεία του όρους Γάνος (με σκήτες, καθίσματα και μοναστήρια), που εξαπλωνόταν από την Περίσταση (Sarkoy) στη θρακική ακτή της Προποντίδας (όπου τα 28 χωριά των Γανοχώρων). Η μοναστική αυτή πολιτεία αναπτύχθηκε ιδιαίτερα στα χρόνια του Βυζαντίου, αλλά άρχισε να μαραζώνει μετά την οθωμανική κατάκτηση του 14^ου αι,  διατηρήθηκαν δε απομεινάρια της κι έως το 1922.

Στην περιοχή της Αδριανούπολης και στα όρια της επαρχίας Λητίτζης υπήρχε μόνο η Μονή της Λαμπούς, της οποίας ακόμη διασώζεται το καθολικό που ήταν αφιερωμένο στους Άγιους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο και βρίσκεται μεταξύ Ιβαΐλοβγκραντ (Ορτάκιου) και Σβίλενγκραντ .

Γ. Ρ

1920: Απελευθέρωση της Αδριανούπολης μέσα από τον ελληνικό τύπο

και μετά 10 χρόνια...........

Γ. Ρ

1918 : Η επιστολή των Τούρκων Βουλευτών στα νέα ελληνικά

       Μετά τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και την υπογραφή της Συνθήκης της Σόφιας (1915) μεταξύ Οθωμανών και Βουλγάρων, η Θράκη (βόρεια και δυτική) παραχωρείται στους Βουλγάρους (μαζί και το Καραγάτς). Έλληνες και Οθωμανοί δεινοπαθούν. Οι ξένες δυνάμεις και μάλιστα οι Γάλλοι, που ανέλαβαν επόπτες της περιοχής, βλέποντας να επικρατεί ανωμαλία, καλούν τους λαούς της Θράκης να αποφασίσουν μόνοι τους σε ποια χώρα να δοθεί η διακυβέρνηση της δ. Θράκης. Έλληνες και Βούλγαροι αρχίζουν αγώνα επικράτησης. Οι Οθωμανοί, όμως, που ήταν επίσης σημαντική δύναμη στην περιοχή, σε ποιου το πλευρό τάχθηκαν;

Το παρακάτω κείμενο είναι η επιστολή που απέστειλαν οι Τούρκοι Βουλευτές της Βουλγαρικής Βουλής (Σοβράνιε)στο Γάλλο στρατηγό Ντ’ Εσπερύ, υπεύθυνο για την ομαλότητα στη δ. Θράκη, ζητώντας του τελικά να επιτρέψει στον ελληνικό στρατό να καταλάβει τη δ. Θράκη.

Το κείμενο είναι μεταφρασμένο.

Σόφια 31 Δεκεμβρίου 1918
                                                             Πρός τόν Στρατηγόν F.D’ Esperey

Στρατηγέ μας,

Οι υπογράφοντες Τούρκοι βουλευτές της δ.Θράκης στη βουλγαρική Βουλή, ενδεδειγμένοι επομένως για την αντιπροσώπευση της περιοχής αυτής, αφού ακλονήτως πεισθήκαμε ότι είναι αδύνατον στους εκεί κατοίκους συμπατριώτες μας να ζήσουν υπό την Βουλγαρική Κυβέρνηση λόγω της παντελούς ελλείψεως ανοχής την οποία επεδείκνυαν και εξακολουθούν να επιδεικνύουν απέναντί μας και απέναντι όλων των μη Βουλγάρων υπηκόων τους, και λόγω των καταπιέσεων και των συχνών υπερβάσεων και καταχρήσεων που δεν αρμόζουν σε πολιτισμένο Έθνος, τις οποίες διαπράττουν προς όλους τους συμπατριώτες μας της δ. Θράκης, είχαμε την τιμή να ζητήσουμε ακρόαση από τον χριστιανό Στρατηγό Αρχηγό των Συμμαχικών δυνάμεων κατοχής της Βουλγαρίας.

Ο σκοπός της ακροάσεώς μας ήταν να εκθέσουμε ότι όλη η περιοχή η περιλαμβανομένη μεταξύ των ποταμών Νέστου και Έβρου και της θάλασσας που συμπίπτει βορείως με τα αρχαία Τουρκο-Βουλγαρικά σύνορα του 1912 υποδιαιρουμένη σε δύο Νομαρχίες, την της Γκιουμουλτζίνας που περιλαμβάνει τούς Καζάδες Γκιουμουλτζίνας_, Ξάνθης, Εγρί-Ντερέ, Ντάρη-Ντερέ, Πασμακλή, Αχή Τσελεμπί, Κίρτζαλη, Κουσκούβαση, Ορτάκιοϊ, Σουφλί, Φερέ καί Δεδέαγατς, και τη Νομαρχία Καραγάτς Αδριανουπόλεως που περιλαμβάνει τους Καζάδες Μουσταφά Πασά Σβίλενγραδ καί Διδυμότειχον, κα­τοικείται από μια συμπαγή μάζα Μουσουλμάνων, μία Ελληνική μειονότητα και λίγους μόνο Βουλγάρους.

Σκοπός της ακροάσεως ήταν να παρακαλέσουμε το Στρατηγό, εν ονόματι της συντριπτικής ταύτης πλειοψηφίας να μας προστατεύσει, ώστε οι εκ των συμπατριωτών μας μεταναστεύσαντες στην Τουρκία να μπορέσουν ελεύθερα να επιστρέψουν στις εστίες τους, να λάβουν τέλος τα καταπιεστικά κατά των συμπατριωτών μας μέτρα και να ληφθούν κατά τη Συνδιάσκεψη της Ειρήνης μέτρα υπέρ μας, λαμβανομένου υπ’ όψιν ότι χωρίς εγγυήσεις η ζωή μας δε θα ήταν δυνατή υπό την βουλγαρική κυριαρχία. Καθώς ακόμη δε γίναμε δεκτοί από το χριστιανό Στρατηγό, του υποβάλλουμε ειδικό υπόμνημα, του οποίου επισυνάπτουμε αντίγραφο και στο οποίο περιγράφουμε την κατάσταση της δ. Θράκης, συνοδεύοντες το υπόμνημα με ειδικά στατιστικά και ζητώντας τη μεσολάβησή του για τη θετική υποστήριξη των συμπατριωτών μας.

       Δυστυχώς οι κατά των συμπατριωτών μας καταπιέσεις και καταχρήσεις των Βουλγάρων αυξάνονται και πολλαπλασιάζονται μέρα με τη μέρα. Ένας κρυφός εκνευρισμός καθίσταται πλέον αισθητός μεταξύ των Μουσουλμάνων και δεν αποκλείεται να εκραγεί από μέρα σε μέρα κατά του δυνάστη. Πολλές φορές ήδη κάναμε επερωτήσεις προς τους Βουλγάρους Υπουργούς για την ανήκουστη αυτή συμπεριφορά της Διοικήσεως της δ. Θράκης, αλλά η κυβέρνηση δεν έχει κατά νου να μας δώσει καμιά ικανοποίηση, θέλοντας μάλιστα να κατεδαφίσει το μόνο Τουρκικό Τζαμί που υπάρχει στη Σόφια. Το τελευταίο αυτό γεγονός είναι σαφής ένδειξη των διαθέσεών της προς εμάς.

Στρατηγέ μας, τη στιγμή κατά την οποία ο Παγκόσμιος Πόλεμος, που διεξήχθη υπέρ των αθανάτων αρχών της ισότητας, της ελευθερίας και της δικαιοσύνης, τερματίστηκε, τη στιγμή κατά την οποία η Συνδιάσκεψη της Ειρήνης θα θεμελιώσει τις αθάνατες αυτές αρχές, ώστε να είναι διαρκείς, θα ήταν άδικο να μας εγκαταλείψει πάσχοντες από τους Βουλγάρους, το σκληρότερο και πλέον ανηλεή ζυγό, τον οποίον μπορεί κανείς να φανταστεί.

Εν αναμονή των μέτρων που θα ληφθούν κατά τη Συνδιάσκεψη της Ειρήνης σχετικά μ’ αυτό το θέμα και τα οποία ελπίζουμε ότι θα είναι τέτοιας φύσεως, ώστε να μας απαλλάξουν με οποιοδήποτε τρόπο από τους Βουλγάρους, σας θερμοπαρακαλούμε, Στρατηγέ μας, ώστε καθ’ όλο το διάστημα της ανακωχής να λάβετε στρατιωτικά μέτρα –έστω και προσωρινά-, για να καλυτερεύσετε τη θέση μας, η οποία είναι ανυπόφορη.

Μια κατάληψη της δ. Θράκης από το Συμμαχικό Στρατό θα έθετε τέρμα στα δεινά μας και θα προλάβαινε κάθε διατάραξη της τάξης, η οποία, όπως ήδη έχουμε εκθέσει, κινδυνεύει να διασαλευθεί. Θα ήταν επιθυμητό να λάβουν μέρος στην κατάληψη αυτή τα Ελληνικά στρατεύματα, δεδομένου ότι οι Έλληνες που βρίσκονται στη δ. Θράκη αποδείχθηκαν πάντοτε απέναντί μας φιλελεύθεροι και αποτελούν Έθνος με το οποίο μπορούμε κάλλιστα να συμφωνήσουμε, και θα μπορούσαν να μας προστατεύσουν συγχρόνως με τους συμπατριώτες τους που βρίσκονται στις ίδιες συνθήκες με μας.

Διατελούμε μετά σεβασμού

Οι βουλευτές της Βουλγαρικής Σοβράνιε

Μεχμέτ Τζελάλ, Ισμαήλ Χακκνή, Σαλήμ Νουρή, Τεβφήκ,

Ετχέτ Ρουστή, Σεβκέτ Σουκρή, Μεχμέτ Χασήμ, Κεμάλ.

Κ.Δ.

Ο Ιερός Ναός της Μητρόπολης και ο Ι.Ν Αγίου Στεφάνου

Ο Άγιος Κύριλλος το 1815 δίδει την εξής περιγραφή « Η Αδριανούπολη έχει εκτός των κεκαυμένων, δέκα εκκλησίας, όπου λειτουργούνται αδιακόπως, εν αις η της Μητροπόλεως επ΄ονόματι της κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου είναι η μείζων απασών και ωραιοτέρα, είναι οικοδομή αυτής δρομική τρισυπόστατος, φωτεινή, υψηλή, και όλη εζωγραφισμένη, πολλά μεγάλη και ευπρεπεστάτη εις τρόπον όπου δεν ευρίσκεται εις όλην την επικράτειαν μεταξύ των παλαιών εκκλησιών ωραιοτέρα εκκλησία».

Ο Ιερός ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου ήταν λοιπόν μία μεγαλόπρεπη, τρισυπόστατη βασιλική, υψηλή και φωτεινή (διέθετε δύο σειρές παραθύρων).

Στην πάνω φωτογραφία (της τελευταίας λειτουργίας του 1922) της δυτικής κεντρικής εισόδου, παρατηρούμε τις δύο σειρές παραθύρων-πορτών  (όπου στην κάτω είναι η κεντρική είσοδος μαρμαροθετημένη γύρω, με ξύλινη διπλή πόρτα και δεξιά –αριστερά από ένα μεγάλο παράθυρο, ενώ και η πάνω σειρά έχει τρία επίσης μεγάλα παράθυρα). Όλα τα παράθυρα  διαθέτουν κιγκλίδωμα καφασωτό-τετραγώνων.

Το αυτό συνέβαινε και στην νότια πλευρά, μόνο που η πλάγια πόρτα ήταν στην δυτική άκρη της πλευράς, από την μεριά του νάρθηκα (δες φωτογραφία και περιγραφή του νάρθηκα στο ιστολόγιο).

Ακόμη παρατηρούμε το τεράστιο δέντρο, που ήταν στην δυτική πλευρά και δεξιά εμπρός από την εκκλησία.

Το κεντρικό μέρος της δίριχτης στέγης προεξείχε δημιουργώντας δεύτερη ένθετη δίριχτη σκεπή και άρα ένα τρίτο χώρο, έτσι είχε τρισυπόστατη εμφάνιση ο ναός (δες τη φωτογραφία και την περιγραφή του αύλειου χώρου της Μητρόπολης στο ιστολόγιο).

          Η δυτική πλευρά μοιάζει, σε φωτογραφία, με την αντίστοιχη του Ι.Ν του Αγίου Στεφάνου,  ο οποίος βρισκόταν πίσω από τη Μητρόπολη, όμως ο Ι.Ν Αγ. Στεφάνου είχε τις εξής διαφορές στην σκεπή: 1) πάνω από το μεσαίο παράθυρο της πρόσοψης- δυτική πλευρά υπήρχε μικρό καμπαναριό, 2) η δε σκεπή του ήταν καθαρά δίριχτη – με αρκετή κλίση στα πλάγια, δημιουργώντας  ένθετα την δεύτερη σειρά των παραθύρων της δυτικής πλευράς. Επίσης η κεντρική είσοδός του διέθετε καμπυλωτό ‘φρύδι’ πάνω. Τέλος ήταν μικρότερος σε μέγεθος και δεν είχε στις άλλες πλευρές παράθυρα.

Γ.Ρ

Αδριανούπολη: « Διεμερίσαντο τα ιμάτιά μου …» (1)

Από αυτά που υπάρχουν στο Μουσείο Μπενάκη Αθηνών

Ευαγγέλιο του 1759 (  ύψ. 0,36 μ., πλ. 0,26 μ) με ασημένιο κάλυμμα. Παρόμοια κατασκευάζονταν στα εργαστήρια της Τρανσυλβανίας τον 17ο αι. Σύμφωνα με την επιγραφή, στοίχισε διακόσια γρόσια στον μπογιατζή Χριστόδουλο, που το αφιέρωσε στην εκκλησία του Αγίου Ιωάννη στην Αδριανούπολη.

Ευαγγέλιο του 1687 (ύψ. 0,34 μ. πλ. 0,25 μ.) με κάλυμμα. Η παράσταση της Ανάστασης πλαισιώνεται από βλαστούς αμπέλου και προτομές αποστόλων.

Ευαγγέλιο του 1676 (ύψ. 0,29 μ. πλ. 0,21 μ.) με κάλυμμα. Η εικονογραφική σύνθεση κατάγεται από σελίδες τίτλου ελληνικών λειτουργικών βιβλίων που τυπώνονταν στη Βενετία.

Γ.Ρ