Τρίτη 28 Αυγούστου 2012

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΔΗΜΟΓΕΡΟΝΤΙΑΣ ΤΟΥ 1840



Σε προηγούμενο άρθρο μας αναφερθήκαμε στο ιστορικό των κανονισμών  λειτουργίας της Δημογεροντίας Αδριανουπόλεως.
Σήμερα βρισκόμαστε στην ευχάριστη θέση να παρουσιάσουμε τον παλαιότερο κανονισμό της Δημογεροντίας  (του 1840), ο οποίος αποτελείτο από έξι άρθρα.
Ο κανονισμός αυτός σώζεται μόνο ως αντίγραφο, καταγραφείς από τον Γρηγόριο Π. Ευθυμίου, το 1955, από τον Κώδικα Β της Δημογεροντίας Αδριανουπόλεως και πριν παραδοθούν οι κώδικες στο Ιστορικό Αρχείο Μακεδονίας το 1956.
Ο κώδικας Β περιγράφεται στο εσώφυλλό του ως «Κώδηξ της Πολιτείας Ρωμαίων Αδριανουπόλεως» περιέχων τους ετησίους τους της Δημογεροντίας εκάστου ενιαυτού. Αρχόμενος από του έτους 1838 Απριλίου 20 και λήγων τω 1858 Δεκεμβρίου 31. Περιέχει δε  τους λογαριασμούς εσόδων κι εξόδων της Δημογεροντίας, οι οποίοι θεωρούνται κάθε φορά από το Μητροπολίτη (Γρηγόριο, Γεράσιμο κ.α).
Στην σελίδα 9 ο Αδριανουπόλεως Γεράσιμος με την χρονολογία 20 Οκτωβρίου 1840 επιβεβαιώνει –γραπτώς-  στα Ρουφέτια (συντεχνίες) της πόλης το διορισμό της 12μελούς Δημογεροντίας. Αυτό γίνεται διότι από αυτά επιλέγονται οι αποστελλόμενοι για Δημογέροντες. Τα Ρουφέτια αυτά, με τον αντίστοιχο απεσταλμένο για Δημογέροντα, είναι: των Γουναράδων, των Μπακάληδων, των Τζελέπηδων (Προβατέμποροι), των Κερεστετζήδων (Ξυλεμπόρων), των Αμπατζήδων (Κατασκευαστές ετοίμων ενδυμάτων), των Κιγιτζήδων (Καπνοκόπτες) και των Τεκτόνων (Χτιστάδων).
Κατόπιν στις σελίδες 9 και 10 καταχωρίζεται ο Κανονισμός λειτουργίας της 12μελούς Δημογεροντίας, που αποτελείται από 6 άρθρα, προλογιζόμενος από τον Μητροπολίτη ως εξής:

Ο Αδριανουπόλεως Γεράσιμος επιβεβαιοί
Δια του παρόντος κοινού ενυπογράφου ημών γράμματος δήλον αποκαθίσταται, ότι επειδή η ολομέλεια της Κοινότητος των Ρωμαίων Αδριανουπόλεως δι΄ιδιαιτέρου κοινού γράμματος αποκαθίστησιν ημάς πληρεξουσίους διευθυντάς των κοινών υποθέσεων δι ΄εν ολόκληρονη έτος από της σήμερον, κατά συνέπειαν και ημείς οι υποφαινόμενοι δωδεκαμελείς δημογεροντία υποχρεούμεθα επί μάρτυρι Θεώ να διευθύνωμεν και διοικήσωμεν το κοινόν επί βάσει των επομένων εξ άρθρων = οίον
Άρθρον αον . Παν ζήτημα κοινόν ή ιδιωτικόν βασιζόμενον εμμέσως ή αμέσως επί των κοινών πραγμάτων και πάσα τοιαύτη διένεξις είναι υποκείμενον των συζητήσεων. Κορυφαίος δε της δωδεκαμελούς ημών επιτροπής είναι και θεωρείται ο Σεβαστός ημών Πατήρ και Αρχιερεύς, άνευ της συγκαταθέσεως του οποίου καμμία ποιαδήποτε πράξις ήθελεν είσθαι, δεν είναι δεκτέα εις το κοινόν, και όταν τα μέρη εις τας συζητήσεις των ενδιαφέρονται, η πλειοψηφία, ήτοι οι περισσότεροι έχουν την ισχύν και το κύρος, εάν συγκατατεθεί με αυτούς η Σεβασμιότης του.
Άρθρον βον . Άπαξ της εβδομάδος θέλει γίνεσθαι συνεδρίασις τακτική, εις ην απαιτείται να συμπαρεδρεύωσιν όλα τα μέλη της επιτροπής ανποδράστως, αλλ΄εν ανάγκη κατεπειγούση, δύναται έκαστος να διορίση αντ΄αυτού όποιον εκ των συμπαρέδρων, εκ της τακτικής δε ταύτης συνεδριάσεως αποκλείεται γενικώς από μικρού έως μεγάλου άλλου τινός συνεδρίασις, ή γνωμοδότησις, και πάσα εξωτερική επιρροή, ειμή εν περιπτώσει εκτάκτου συνελεύσεως, καθ΄ ην θέλουν συνεδριάζει πάλιν εκείνοι, τους οποίους τα μέλη της Δημογεροντίας συνωδά τω Σεβαστώ Αρχιερεί ήθελαν εκλέξη.
Άρθρον γον. Επειδή αι συζητήσεις είναι ιεραί αποβλέπουσαι το κοι­νόν συμφέρον, έκαστος οφείλει να επιφυλάττη εχεμυθίαν, πίστιν. ειλικρίνειαν και προθυμίαν, ελεύθερος ων να προτείνη μεν τας ενστάσεις του, οφείλει δε να εκφοάζηται τους αποχρώντας λόγους, να σαφηνίζη τας κρίσεις του επί των πραγμάτων και να ζητή απαθώς την γνώμην των συναδελφών του.
Άρθρον δον . Εάν τις των ιδιωτών (τοιούτων θεωρουμένων όλων εν γένει εκτός της δωδεκαμε λούς επιτροπής) ήθελεν αναφέρη παράπονα ιδιω­τικά βασιζόμενα επί των κοινών πραγμάτων, οφείλει η δωδεκαμελής επιτροπή ειλικρινώς και με τον πλέον ευγενή τρόπον, να εξομαλίση την αναφοράν των, ώστε να τον καταπείση να γνωρίση το χρέος του. Εν περιπτώσει δε α­πειθείας το εκτελεστικόν αφοσιούται εις την τοπικήν συνεδρίασιν της Υψηλής Πόρτας.
Άρθρον εον . 'Εάν τις εκ των δώδεκα φωραθή αντι­πολιτευόμενος και αντιφερόμενος εις τα κοινά συμφέροντα, όταν, αυτόν ως τοιούτον, θεωρήσουν οι περισσότεροι μετά του Σεβαστού Αρχιερέως, ο τοι­ούτος αποβάλλεται και γράφεται το όνομά του επί της μέλαινης πλακός άπηωρημένης από του τοίχου της οικίας της συνεδριάσεως, και αποκωλύεται εις τό εξής από παν πολιτικόν δικαίωμα.
Άρθρον στον. Η πληρεξουσιότης και η ισχύς της δωδεκαμελούς επι­τροπής θέλει διαρκέσει δια ένα ολόκληρον χρόνον από της σήμερον.

Αυτά ταύτα δεχόμεθα άπαντες οι υποφαινόμενοι και υποχρεούμεθα επί μάρτυρι Θεώ φυλάξωμεν απαραμείωτα μέχρι κεραίας. Διο από μέρους της ολομελείας του κοινού επικυρούται το παρόν δια της κοινής και πολιτικής τετραμερούς σφραγίδος, την οποίαν δια κλήρου λαμβάνομεν και έσται υπό ασφαλή φύλαξιν των ημετέρων κληρούχων`προσεπικυρούται δε και δια της επιβεβαιώσεως του Σεβαστού ημών Πατρός και Αρχιερέως Αγίου Αδριανουπόλεως κυρίου κυρίου Γερασίμου εις ένδειξιν και ασφάλειαν όθεν και υποφαινόμεθα.
Εν Αδριανουπόλει τη κ΄ 8βριου αωμω
Έπονται αι υπογραφαί και η τετραμερής σφραγίς:

Χατζηαντώνης Τζιτζιρίκης,
Δημήτριος Γαβριήλ,
Θεόδωρος Χατζηματθαίου,
 Χατζηαθανασάκης Θ. Κώστογλους,
 Παναγιώτης Δημητρίου,
 Ιωάννης νέσιου Σχοινάς,
 Ράσκος Κούρτη Ταββακώςφ,
 Βασίλειος Αναστασίου,
Γεώργιος Καρακότζι,
Αγγελάκης Κάλφας,
 Γεωργάκης Χατζηπαράσχου,
 Νικολάκης Δήμου.

   Δυστυχώς τις παράνω σελίδες δεν βρήκαμε στο κώδικα 31 (παλαιά κώδικας Β΄, ο οποίος διασώζεται στο Ιστορικό Αρχείο Μακεδονίας από 18-7-1956 και μπορεί να αναγνωσθεί σε ψηφιακή μορφή στον Αρχειομνήμονα των Γενικών Αρχείων του Κράτους).
   Μετά από προσωπική έρευνα κι επικοινωνία πληροφορηθήκαμε ότι ο κώδικας είναι βανδαλισμένος. Συγκεκριμένα έχει αφαιρεθεί, σε παλαιότερη εποχή, το φύλλο στο οποίο ήταν γραμμένος ο κανονισμός και οι υπογραφές.
   Επομένως το μόνο που έχει απομείνει είναι η παραπάνω φωτογραφία από την καταγραφή του 1955 του Γρηγορίου Π. Ευθυμίου (Περί των σωζόμενων κωδίκων της Ι.Μ. Αδριανουπόλεως, Αρχείο Θράκης, τ. 20, ) και η περιγραφή που παρουσιάσαμε.

Γ.Ρ

Κυριακή 26 Αυγούστου 2012

Αδριανούπολη: « Διεμερίσαντο τα ιμάτιά μου…» (4)

Στα κιβώτια των κειμηλίων της Αδριανουπόλεως που έφθασαν στην Αθήνα κατά το 1923, και παραλήφθηκαν από επιτροπή του Βυζαντινού Μουσείου, υπήρχαν και οι παρακάτω αναφερόμενοι δύο κώδικες:
Α) Κώδικας 153 (Κ.Πρ. 223) Μουσικός Πανδέκτης (χάρτης 0,26Χ 0,19 - φ.531 –11ος-19ος αι.).
Προέρχεται από το ελληνικό Γυμνάσιο της Αδριανούπολης και φέρει γραμμένο τον αριθμό 1158, πιθανός από κατάλογο βιβλίων. Αποτελείται από εξήντα οκτώ τετράδια οκτάφυλλα , το καθένα ξεχωριστά αριθμημένο. Σε κάθε φύλλο υπάρχουν 18 διπλοί στοίχοι με γράμματα μελανά – ενώ το αρχίγραμμα είναι κόκκινο.
Β) Κώδικας 149 (Κ.Πρ. 93) Περγαμηνή, Οι βίοι των Αγίων μηνός Σεπτεμβρίου (χάρτης 0,36Χ0,26 – φ.208 –11ος αι.).
Προέρχεται επίσης από τη βιβλιοθήκη του ελληνικού Γυμνασίου της Αδριανούπολης και φέρει γραμμένο τον αριθμό 1136. Αποτελείται από είκοσι επτά οκτάφυλλα τετράδια , το καθένα ξεχωριστά αριθμημένο. Τα γράμματα έχουν μελανό σκούρο χρώμα, ενώ οι τίτλοι ρόδινο.
Ο Δημήτριος Ι. Πάλλας, που συνέταξε (1955) κατάλογο των χειρογράφων (σσ. 26-31) του Βυζαντινού Μουσείου, το επιβεβαιώνει.
Γ.Ρ

Τετάρτη 1 Αυγούστου 2012

Επιστολή Αγίου Κυρίλλου (1814)


Στο βιβλίο του Β.Μυστακίδη «Περί Κουρούτσεσμε ιστορικαί ειδήσεις» (Κωνσταντινούπολη 1885) υπάρχει άλλη μία επιστολή του Αγίου Κυρίλλου, η οποία εκδόθηκε το 1814 και για τους παρακάτω λόγους:
Το 1806 διορίστηκαν ως επίτροποι (ναζίρηδες) του Ι.Ν. Αγ. Δημητρίου του Κουρούτσεσμε ο Αλέξανδρος Χανδζέρης, ο Δημήτριος Σχινάς και ο Κων/νος Καραδζάς, ο οποίοι κι επί μία οκταετία διατήρησαν αυτό το καθήκον έως το 1814. Το ίδιο έτος ο οικουμενικός Πατριάρχης Κύριλλος γράφει προς το Επίσκοπο Εφέσου Διονύσιο, τον Κυζίκου Κωνστάντιο, τον Νικομηδείας Αθανάσιο και τον Νεοκαισαρείας Μελέτιο και ζητά να ελέγξουν τα οικονομικά διαχείρισης της οκταετίας του Ι.Ν. του Κουρούτσεσμε.
Μετά τον έλεγχο και βρίσκοντας όλα εν αρίστη τάξει, τον Αύγουστο, γράφει ο Πατριάρχης Κύριλλος τη παρακάτω επιστολή με την οποία στέλνει ευλογίες και ευχές προς τους ευγενείς άρχοντες επιτρόπους και τους παρακαλεί θερμά να παραμείνουν και να συνεχίσουν το έργο (ναζαρετίου) των.
Η επιστολή αυτή έχει ως εξής:

  

Γ.Ρ