Βρυέννιοι

Όνοµα µεγάλης αριστοκρατικής οικογένειας του Βυζαντίου από την Αδριανούπολη της Θράκης. Οι σηµαντικότεροι είναι :

Θεόκτιστος Βρυέννιος (9ος αι.)

∆ιετέλεσε στρατηγός του θέµατος της  Πελοποννήσου το 849. Αντιµετώπισε µε επιτυχία εξεγέρσεις σλαβικών φύλων στην Πελοπόννησο.

Νικηφόρος Βρυέννιος (αρχές 11ου -12ος αι.)

Ο Νικηφόρος ο πρεσβύτερος, από την Αδριανούπολη, ήταν στρατηγός του Βυζαντίου. Κατέπνιξε την επανάσταση του δούκα των Παριστρίων Νέστορα, και των Πετζενέγων. Καθαιρέθηκε όμως από την Βυζαντινή αυλή. Το 1077 ανακηρύχτηκε αυτοκράτορας στο Δυρράχιο και κατέλαβε τις δυτικές επαρχίες του κράτους και απείλησε την Κωνσταντινούπολη. Το 1078 ο Νικηφόρος Βοτανειάτης, για να αποφύγει τον εμφύλιο πόλέμο, έστειλε απεσταλμένους προς τον Βρυέννιο, προσφέροντάς του το αξίωμα του Καίσαρα και ζητώντας του να σταματήσει την αντιπαράθεση. Ο Βρυέννιος απέκρουσε τις προτάσεις αυτές, όπως και τις δύο επόμενες πρεσβείες που ακολούθησαν. Ακολούθησε μάχη στην θέση Καλαβρύη της Θράκης. Ο Βρυένιος ηττήθηκε  και έπεσε αιχμάλωτος του επόμενου αυτοκράτορα Αλεξίου Κομνηνού, ο οποίος κατ εισήγηση του Βορίλου για να τον τιμωρήσει τον τύφλωσε. Ο συντοπίτης του Βοτανειάτης όμως ζήτησε και τον κράτησε στα κτήματά του. Έτσι παρέμεινε ανενόχλητος στην Αδριανούπολη και μάλιστα ηγήθηκε της άμυνας της πόλης ενάντια σε μία επίθεση των Κουμάνων το 1094/1095.

Νικηφόρος Βρυέννιος ο Νεότερος (μέσα 11ου -12ος αι.)
Γεννήθηκε το 1062 στην Αδριανούπολη και ήταν γιος του ομωνύμου στρατηγού. Σπούδασε στην Κωνσταντινούπολη. Ήταν λόγιος άνδρας, ικανός διπλωμάτης, σπουδαίος ρήτορας και γενναίος στρατιώτης.
Ο αυτοκράτωρ Αλέξιος Κομνηνός, εκτιμώντας την μόρφωση και την φυσική ωραιότητά του, του έδωσε ως σύζυγο την κόρη του Άννα Κομνηνή και τον τίμησε με το αξίωμα του καίσαρος. Επίσης του εμπιστεύτηκε σημαντικές στρατιωτικές αποστολές. 

Ο Νικηφόρος διηύθυνε την άμυνα της Κωνσταντινουπόλεως εναντίον του στρατού του Γοδεφρείδου της Μπουιγιόν κατά την διάρκεια της Πρώτης Σταυροφορίας το 1097, ενώ το 1116 ηγήθηκε της εκστρατείας των Βυζαντινών εναντίον του Σελτζούκου σουλτάνου του Ικονίου. 

Μετά τον θάνατο του Αλεξίου Α΄ το 1118 η Άννα Κομνηνή και η μητέρα της Ειρήνη Δούκαινα, οργανώνοντας συνωμοσία εναντίον του νομίμου διαδόχου Ιωάννη Κομνηνού, προσπάθησαν ανεπιτυχώς να τον ανεβάσουν στον θρόνο. Ο ίδιος ο Νικηφόρος έδειξε αδιαφορία και συνέχισε να είναι νομιμόφρων στον Ιωάννη Κομνηνό. 

Συνέχισε την ενασχόλησή του με τα γράμματα, έγραψε δε ιστορικό έργο για τον Αλέξιο Κομνηνό, καθώς και φιλοσοφικές και ρητορικές πραγματείες. Κυριότερο έργο του είναι η Ύλη Ιστορίας, χωρισμένη σε τέσσερα βιβλία. Ο Νικηφόρος  πέθανε το έτος 1137.

Αδελφοί Μιχαήλ και Μανουήλ Βρυέννιος (αρχές 14ου αι.)

Ο Μιχαήλ Βρυέννιος ήταν λόγιος κληρικός του 14ου αιώνα. Το όνομά του αναφέρεται σε γραπτά του έτους 1340. Στην δημόσια βιβλιοθήκη του Παρισιού φυλάγεται χειρόγραφό έργο του με τον τίτλο «Περί της εκπορεύσεως του αγίου Πνεύματος κατά Λατίνων» με αριθμό 1267.

Ο Μανουήλ Βρυέννιος ήταν μουσικός, θεωρητικός και συγγραφέας. Ο Μανουήλ είναι ίσως ο τελευταίος θεωρητικός της μουσικής που δίνει σημαντικές πληροφορίες για την αρχαία ελληνική μουσική. Έζησε κατά τη βασιλεία του Μιχαήλ Παλαιολόγου (1285-1320). 

Άφησε ένα σημαντικό έργο μουσικής, με τον τίτλο Αρμονικά, που εκδόθηκε στα ελληνικά και λατινικά από τον Ι. Wallis στον τρίτο τόμο του έργου του Opera Mathematica (3 τόμοι, Οξφόρδη, 1699), σσ. 359-508, μαζί με τα Αρμονικά του Πτολεμαίου (σσ. 1-152) και τα Σχόλια του Πορφύριου (στα Αρμονικά του Πτολεμαίου, σσ. 189-355). Τα Αρμονικά του Βρυέννιου διαιρούνται σε τρία βιβλία και είναι μια συλλογή από αρχαίες ελληνικές πραγματείες για τη μουσική, όπως του Αριστόξενου, του Αριστείδη Κοϊντιλιανού, του Νικόμαχου, του Πτολεμαίου, του Θέωνα του Σμυρναίου και άλλων. Γι' αυτό περιέχει πολύτιμες πληροφορίες για την αρχαία ελληνική μουσική• από αυτή την άποψη είναι το τελευταίο έργο που μας φέρνει σε επαφή με την αρχαιότητα.

Ιωσήφ Βρυέννιος (1350-1431 περίπου)

Ο μοναχός της μονής Στουδίου και λόγιος Ιωσήφ Βρυέννιος διέθετε μεγάλη μόρφωση και εξασκούσε επιρροή στα τελευταία χρόνια της Αυτοκρατορίας στην Κωνσταντινούπολη. Γεννήθηκε περί το 1350 μ.Χ. και πέθανε περί το 1431, μόλις επτά χρόνια πριν συνέλθει η Σύνοδος στην Φερράρα για να συζητήσει για την ένωση των Εκκλησιών.  

Ήταν «διδάσκαλος της Ιεράς των χριστιανών θεολογίας και διδάσκαλος των Επιστημών εκ Βασιλέως κεχειροτονημένος».

Ήταν επίσημος ιεροκήρυκας του Πατριαρχείου και κύρηττε στο Ι.Ν. της Αγίας Σοφίας. Επίσης διορίσθηκε ως «διδάσκαλος των διδασκάλων», δηλαδή πρύτανης της Πατριαρχικής Σχολής Κωνσταντινουπόλεως. 

Ήταν γνώστης της ελληνικής και ιταλικής γλώσσας. Ο άγιος Μάρκος Εφέσου ο Ευγενικός και ο Γεννάδιος Σχολάριος, πρώτος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως μετά την Άλωση, και οι δύο ομολογητές της πίστεως, ήταν μαθητές του. 

Έγραψε πολλά σημαντικά συγγράμματα και αγωνίστηκε για την ορθοδοξία.

Είναι αξιοπρόσεκτοι οι χαρακτηρισμοί που του προσδίδει ο ομολογητής της πίστεως, άγιος Μάρκος ο Ευγενικός, σε στίχους που εγράφησαν στο τάφο του διδασκάλου του. Κατά τον άγιο Μάρκο Ευγενικό ο Ιωσήφ Βρυέννιος ήταν «πυρίπνους», «θεηγόρος βρύσις», «ο του Λόγου πρόμαχος ενθέοις λόγοις», «ο στερρότατος της αληθείας στύλος», ο «φανότατος ορθοδοξίας λύχνος», «ο λαμπρότατος των αγαθών εργάτης και τερπνότατος των καλών επαινέτης, ο δογματιστής ακριβής πλανωμένοις». Και καταλήγει: «Αλλ’ ω, Πάτερ μέγιστε, Πατέρων κλέος, μέμνησο και νυν των ποθεινών σου τέκνων, Θεώ παρεστηκώς, τη μεγάλη Τριάδι».

Γ.Ρ