Η μεγάλη πυρκαγιά της Αδριανούπολης, 1905.

  Η μεγάλη πυρκαγιά, σύμφωνα με όσα έγραψε η εβδομαδιαία εφημερίδα της Αδριανούπολης «ΕΒΡΟΣ»,  ξεκίνησε στις 20 Αυγούστου του 1905 από μία αρμένικη κατοικία στην συνοικία Τοπ- Καπού και μέσα σε δύο ώρες, αφού κατέκαψε αυτή τη συνοικία, έφθασε στη συνοικία της Μητρόπολης.  Σε σύντομο χρονικό διάστημα πήρε τεράστιες διαστάσεις και εξαπλώθηκε σε άλλες συνοικίες της πόλης. Μέσα σε είκοσι ώρες, αν και δεν αναφέρθηκαν θύματα, προξενήθηκαν τεράστιες υλικές ζημιές. 

 

  Από επιστολή του Μητροπολίτη Αδριανούπολης Κυρίλλου (1890-1908) προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο και σε άλλους φορείς,  πληροφορούμαστε ότι κάηκε η μισή ενορία της Μητρόπολης, εκτός από τον Μητροπολιτικό Ναό και το Επισκοπικό μέγαρο, των οποίων η διάσωση οφείλεται στην δράση του Νομάρχη (Βαλή) Αδριανουπόλεως. Συγκεκριμένα, κάηκαν: 1) ολόκληρη η ενορία του Σωτήρος Χριστού (Μεταμορφώσεως του Σωτήρος) με το ναό, τα δύο Νηπιαγωγεία της και το κτίριο του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου, εκτός από το Ζάππειο Παρθεναγωγείο, 2) ολόκληρη η ενορία της Παναγίας της Κουλικαρέας (της Γεννήσεως της Θεοτόκου) μαζί με το ναό, 3) τμήμα της ενορίας του Αγίου Νικολάου, εκτός από το ναό, ο οποίος σώθηκε χάρη στην κατεδάφιση της διπλανής οικίας αρμένισσας, μετά από άδεια της αστυνομίας και 4) μέρος της ενορίας των Ταξιαρχών. Ζημιές υπέστησαν όλες οι αρμένικες οικίες, ο ναός τους (Surp Toros) και το σχολείο, οι περισσότερες εβραϊκές οικίες, όλες οι συναγωγές, καθώς και ο ρωμαιοκαθολικός ναός και η βουλγαροουνίτικη σχολή (Ecole Bulgare Catholique). Κάηκαν συνολικά 1650 οικίες, από τις οποίες οι 350 ελληνικές.
  

   Τη δεύτερη ημέρα της πυρκαγιάς (21 Αυγούστου) ο Μητροπολίτης συγκάλεσε τη Δημογεροντία και την Εφορεία και διόρισε επιτροπή  για την φροντίδα των θυμάτων της πυρκαγιάς. Η επιτροπή, για να εξασφαλίσει πόρους, έστειλε επιστολές σε διάφορα πρόσωπα και φορείς. Συγκέντρωσε σημαντικά ποσά που τα διέθεσε για τον προαναφερθέντα λόγο, αφού κατάρτισε, στις 14 Σεπτεμβρίου 1905, κατάλογο βοηθούμενων. Η επιτροπή επίσης έδωσε και δάνεια, πέρα από την βοήθεια και οικοδόμησε καμένες κατοικίες.

   Στις αρχές Ιουλίου του 1906 η Μητρόπολη Αδριανούπολης κατάφερε να αποσπάσει άδεια από την Οθωμανική κυβέρνηση για να οικοδομηθούν μαζικά κατοικίες, που είχαν καταστραφεί από τη φωτιά και έτσι η επιτροπή κατήρτισε κατάλογο των οικογενειών των οποίων  θα οικοδομούνταν οι κατοικίες, αναθέτοντας σε αρχιτέκτονα τα σχέδιά τους. Τέλος εκτός από τη μέριμνά της για τα θύματα, φρόντισε να ανοικοδομήσει και να επισκευάσει τους ναούς και τα ιδρύματά της που καταστράφηκαν ή υπέστησαν ζημιές, όμως οι ναοί του Χριστού και της Παναγίας κατεδαφίστηκαν καθώς δεν ήταν σε θέση να επιδιορθωθούν. Επίσης φρόντισε με δάνειο να ανοικοδομηθεί ο Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος, που είχε καταστραφεί. 
Γ.Ρ